Η σταφιδική κρίση στην Ελλάδα

από τον Κώστα Μονιά (Γ2)

«Όταν ομιλώμεν περί της γεωργικής ημών παραγωγής, δεν λέγομεν άλλον τι παρά σταφίδα και πάλιν σταφίδα, και πάλιν και αιωνίως σταφίδα»˙ αυτά έγραψε το 1880 ο Πατρινός πολιτικός και εκδότης της Καρτερίας Παν. Χαλικόπουλος, θέλοντας να δείξει τη σημασία που είχε το αγροτικό αυτό προϊόν για την ελληνική κοινωνία και οικονομία. Κι αυτό ήταν αλήθεια, γιατί η σταφίδα επέβαλε παντού τους χρόνους της και τους ρυθμούς της. Ακόμα και στη δημογραφία, αφού ακόμα και οι γάμοι, οι αρραβώνες, τα βαφτίσια ξεκινούσαν τον Σεπτέμβριο με τη συγκομιδή της και τελείωναν τον Οκτώβριο, που οι παραγωγοί εισέπρατταν τα χρήματα από την πώληση του προϊόντος.

Η αρχή έγινε το 1871, όταν η κυβέρνηση του Α. Κουμουνδούρου διένειμε τα εθνικά κτήματα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν  πολλές μικρές εκτάσεις για καλλιέργεια στην Πελοπόννησο. Οι μικροϊδιοκτήτες στράφηκαν στην καλλιέργεια της κορινθιακής σταφίδας. Από τον Ισθμό ως την Αρκαδία, σ’ όλες τις ακτές του Μοριά, βόρειες και δυτικές καλλιεργήθηκαν 346.000 στρέμματα. Χαρακτηριστικοί είναι οι στίχοι που έγραψε ο Κλεάνθης Τριαντάφυλλου (1850-1899), εκδότης της εφημερίδας Ραμπαγάς:

 

Απ’ το τσαμπί σου κρέμεται, γλυκιά μου μαυρομάτα το έθνος…

Σένα θρέφουμε μονάκριβη ελπίδα,

χλωρή, όσο ξεραίνεσαι, συ κάνεις την πατρίδα,

είν’ από σένα τάλαρο τ΄αλώνια μας γεμάτα,

μικρή, γλυκομελάχροινη, κοπέλα μου σταφίδα!

 

 Ένα μέρος της παραγωγής καταναλωνόταν στο εσωτερικό, αλλά σχεδόν το σύνολο της παραγωγής  γινόταν εξαγωγή στο εξωτερικό. Μεγάλος πελάτης ήταν η  Αγγλία. Μόλις την έκοβαν την ξέραιναν σε φούρνο, την αμπαλάριζαν και την έστελναν  στην Αγγλία. Αν η Ελλάδα σταματούσε την παραγωγή αυτού του μικρού , πολύτιμου καρπού δεν θα ξέραμε την γεύση ούτε του plum puddings, ούτε του plum cakes (Πουτίγκες-κεϊκ) και δεν θα διαβάζαμε ποτέ το σατυρικό ποίημα του Γ. Σουρή, που έγραψε για την σταφίδα και την σταφιδική κρίση λίγα χρόνια μετά :

 

Κι αν λείψει κάθε φόρος της, κι ας βάλουν πιο μεγάλο

Εγώ ποτέ στο στόμα μου σταφίδα δεν θα βάλω

Και ούτε θέλω να την δω ποτέ μου σε τραπέζι

Κι ας κάνουν μόνο με αυτήν πουτίγκα οι Εγγλέζοι.

 

Το 1877 παρατηρήθηκε υπερπαραγωγή της καλλιέργειας και όλοι πίστευαν ότι θα ξεσπούσε μεγάλη κρίση, αλλά την χρονιά εκείνη στα γαλλικά αμπέλια έπεσε η ασθένεια της φυλλοξήρας και η εξαγωγή της κορινθιακής σταφίδας είδε κατακόρυφη άνοδο με αποτέλεσμα να αυξηθεί η τιμή της, αλλά και μια νέα αγορά να ανοιχτεί. Η Γαλλική αγορά δέχτηκε την σταφίδα  μας και την χρησιμοποίησε γι’ αυτό που οι Γάλλοι παραγωγοί ήξεραν να φτιάχνουν πολύ καλά, κρασί, «οίνο» για τη λαϊκή κατανάλωση.

Η αλόγιστη επέκταση των σταφιδαμπελώνων, η υπέρμετρη αισιοδοξία των  παραγωγών για τη διοχέτευση του προϊόντος στις ξένες αγορές, η έλλειψη οργάνωσης, η μη αποτελεσματικότητα του κράτους να βοηθήσει τους μικροπαραγωγούς, και η αποκατάσταση της αρρώστιας στους γαλλικούς αμπελώνες, έφερε σαν αποτέλεσμα την πτώση των τιμών  και την κατακόρυφη πτώση των εξαγωγών. Το «σταφιδικό ζήτημα» είχε δημιουργηθεί και ζητούσε λύση. Οι συνέπειες όλων αυτών ήταν καταστροφικές για την οικονομία της χώρας.

Η κρίση της σταφίδας ευθύνεται σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό για την πτώχευση της Ελλάδας, όταν είχε πρωθυπουργό το Χ. Τρικούπη. Γεννήθηκαν, επίσης, εκείνη την εποχή τα πρώτα κοινωνικά κινήματα˙ δεν είναι τυχαίο ότι οι πρώτοι αναρχικοί και οι σοσιαλιστές εμφανίστηκαν στην Πάτρα και τον Πύργο.

Τον Απρίλιο του 1899 έγιναν οι βουλευτικές εκλογές μέσα σε ένα άσχημο και βαρύ κλίμα οικονομικής δυσχέρειας αλλά και δυσπιστίας των κατοίκων της Πελοποννήσου. Η εφημερίδα Ακρόπολις επισημαίνει: «Αχρηματία πιέζει τας γεωργικάς και κτηματικάς τάξεις. Και όμως οι περιοδεύοντες πολιτικοί μας τα βλέπουν με πλατωνικάς συγκινήσεις».

Ο νέος πρωθυπουργός Γ. Θεοτόκης αμέσως μετά την εκλογή του δήλωσε ότι κύριο μέλημά του είναι να βρει μια λύση,  για να αντιμετωπιστεί το σταφιδικό ζήτημα. Κατέθεσε στη βουλή ένα νέο νομοσχέδιο, στο οποίο εκτός των άλλων ρυθμίσεων για να λυθεί το ζήτημα δημιούργησε τη Σταφιδική τράπεζα τον Ιούνιο του 1899. Η τράπεζα θα είχε εικοσαετή διάρκεια και μέτοχοι θα ήταν όλοι οι σταφιδοκτηματίες που έβγαζαν σταφιδόκαρπο και σκοπό είχε τη δανειοδότηση των παραγωγών και τη διαχείριση της ποσότητας της παραγομένης σταφίδας

Βέβαια, από την αρχή της ίδρυσης της σταφιδικής τράπεζας άρχισαν οι αμφιβολίες, οι δυσπιστίες, οι  φωνές, οι κραυγές ότι η χρησιμότητά της και η αποτελεσματικότητά της δεν ήταν αυτό που περίμεναν οι σταφιδοκαλλιεργητές. Έτσι, οι παραγωγοί έμειναν χωρίς κεφάλαια και χωρίς καθόλου πόρους. Οι πόλεις ήταν «νεκρές», γιατί οι εμπορικές συναλλαγές τελμάτωσαν, και οι αγρότες δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν τα κτήματά τους κι πολλοί δεν είχαν να πληρώσουν τα χρέη τους.

Όλα αυτά διαδραματιζόταν στις περιοχές της Πελοποννήσου, όπου οι κάτοικοι είχαν δει την ζωή τους να αλλάζει ριζικά με τα τεράστια κέρδη που έβγαζαν από την παραγωγή της σταφίδας. Ο «χρυσός της Κορινθίας» ήταν η κυριότερη πηγή που έφερνε στην χώρα μας συνάλλαγμα από το εξωτερικό και χρυσό, με αποτέλεσμα οι πλούσιοι σταφιδέμποροι, για να επιδείξουν τον πλούτο τους, να ζουν σε σπίτια-παλάτια, να παρακολουθούν θεατρικές παραστάσεις, να αγοράζουν αντικείμενα μεγάλης αξίας. Μερικές από τις συνήθειες των πλουσίων απέκτησαν σε μικρότερο βαθμό βέβαια -μια και τα έσοδα τους ήταν μικρότερα- και οι κάτοικοι των κωμοπόλεων ή των γύρων χωριών. Η βελτίωση της ζωής των περισσοτέρων αγροτών τους έκανε να επενδύσουν σε όμορφα σπίτια, ωραία και μεγάλα σχολεία για τα παιδιά τους, καφενεία για την διασκέδασή τους, καταστήματα για τις αγορές τους˙ δημιούργησαν, παράλληλα, διάφορους συλλόγους για την προβολή του τόπου τους και για να μπορέσουν να αναπτύξουν την περιοχή τους, όσο μπορούσαν περισσότερο. Ανάμεσα στους κατοίκους των πόλεων, των χωριών, και των κωμοπόλεων υπήρχε μια επικοινωνία, μια αλληλεγγύη, που δεν τους άφησε να διαλυθούν, αλλά τους ωθούσε να αντιμετωπίσουν την κρίση ενωμένοι, δυνατοί και να προσπαθήσουν να κερδίσουν τους αρχικούς στόχους που είχαν θέσει.

Οι αγρότες κρατώντας ξύλα και πέτρες πολλές φορές αντέδρασαν επιθετικά και σε πολλές περιπτώσεις έδιωξαν τους φοροεισπράκτορες ή άλλους κρατικούς υπαλλήλους που πήγαιναν να εκτελέσουν δικαστικές αποφάσεις. Αργότερα ακολούθησαν και άλλες μορφές αντίδρασης που θυμίζουν σύγχρονες μορφές διαμαρτυρίας: ψηφίσματα και αναφορές προς την κυβέρνηση, τη βουλή, το βασιλιά, λαϊκά συλλαλητήρια με μαύρες σημαίες.

Το 1904 κατέρρευσε η Σταφιδική Τράπεζα και στη θέση της δημιουργήθηκε η εταιρεία Ενιαία για την προστασία και την εμπορία της σταφίδας. Το 1910 η Ενιαία με δάνειο 500.000 λιρών προσπάθησε να πείσει τους αγρότες να ξεριζώσουν τα αμπέλια τους και να στραφούν σε άλλες μορφές καλλιέργειας, για να μειωθεί η υπερπαραγωγή, αλλά λύση δεν δόθηκε και οι σταφιδοπαραγωγοί με πολλούς και συνεχείς αγώνες κέρδισαν αρκετές ευνοϊκές γι’ αυτούς ρυθμίσεις, δείχνοντας και το δρόμο στο κράτος να επιταχύνει τον άμεσο παρεμβατισμό στην ιδιωτική οικονομία.

Ένα καινούργιο πρόβλημα παρουσιάστηκε˙ οι διαφορές που χώριζαν τους σταφιδοπαραγωγούς των περιοχών ήταν τόσο μεγάλες που πολλοί μιλούν για «Δεύτερο Πελοποννησιακό Πόλεμο». Τα συλλαλητήρια και οι ενέργειες αγροτών από περιοχές, που είχαν αντίθετα συμφέροντα, έφερε και σαν αποτέλεσμα οι συζητήσεις στο κοινοβούλιο να έρθουν σε αδιέξοδο και να μην μπορεί να βρεθεί η επιθυμητή λύση για το επίμαχο θέμα. Οι σοδειές παρέμεναν απούλητες, οι καλλιεργητές βρίσκονταν συνεχώς σε αναβρασμό και η λύση για το οικονομικό αδιέξοδο δεν βρισκόταν. Η εφημερίδα των Καλαμών Καθημερινή στις 9 Ιουνίου το 1899 παρομοιάζει το σταφιδικό ζήτημα με το γλωσσικό, γιατί και στα δύο δεν μπορούσε να βρεθεί λύση˙ ήταν άλυτα.

Η σταφιδική κρίση έπαιξε σημαντικό ρόλο στις αρχές του 20ου αιώνα, κοντά στο  τέλος της πρώτης δεκαετίας, και αρκετοί αγρότες μην μπορώντας να τα βγάλουν πέρα με τα χρέη τους που έχουν συσσωρεύει  και μη βρίσκοντας άλλη λύση  παίρνουν την απόφαση να μεταναστεύσουν. Άλλοι έρχονται στην Αθήνα ή σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα της εποχής (αστυφιλία) και άλλοι παίρνουν την απόφαση της φυγής στο εξωτερικό αναζητώντας καλύτερη ποιότητα ζωής και καλύτερες συνθήκες δουλειάς. Οι Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής ήταν ο πιο δημοφιλής προορισμός. Υπήρξαν εμπορικοί πράκτορες που φρόντιζαν για την ασφαλή μεταφορά τους στις νέες πατρίδες. Πολλοί πρώην αγρότες δούλεψαν σκληρά  και κατάφεραν να στείλουν κάποια χρήματα στους δικούς τους εδώ στην Ελλάδα για να ξεχρεώσουν, και να γυρίσουν και πίσω˙ άλλοι δεν τα κατάφεραν ή δεν θέλησαν να γυρίσουν και έμειναν μόνιμα στο εξωτερικό. Με την μετανάστευση το ζήτημα της σταφίδας χάνει την έντασή του και σταδιακά εμφανίζονται νέες μορφές γεωργικών εκμεταλλεύσεων.

Εδώ πρέπει να πω ότι η σταφίδα δεν βρήκε ποτέ την δόξα της ξανά και ότι ποτέ δεν ξεπέρασε την κρίση της, αλλά έθρεψε και έσωσε πολύ κόσμο κατά τη διάρκεια της κατοχής˙ μέχρι και σήμερα ο στρατός μοιράζει σταφίδες στους φαντάρους για το κρύο της νυχτερινής σκοπιάς.

Αυτό ήταν το ζήτημα της σταφίδας που κλόνισε την οικονομία της χώρας μας και έφερε αλλαγές που κανένας δεν πίστευε, ότι θα γίνουν σε μια χώρα σαν την πατρίδα μας, καθαρά γεωργική. Καλό είναι να μαθαίνουμε από τα λάθη μας, να μην τα επαναλαμβάνουμε και να προχωράμε μπροστά, κερδίζοντας τις μάχες για εμάς, αλλά και για τους γύρω μας, με δίκαιους και τίμιους αγώνες. Θα ήθελα με αυτήν μου την εργασία να μάθουμε όλοι γι’ αυτήν την μαύρη –για πολλούς- περίοδο της πατρίδας μας. Όσοι γνωρίζουν να ξαναθυμηθούν και όσοι έχουν άγνοια, κι είναι πολύ αυτοί, να μάθουν και να ενημερωθούν για τα γεγονότα που έχουν λάβει μέρος στην αγροτική ύπαιθρο της χώρας μας, της Ελλάδας.

Πηγές:

• http://www.fhw.gr/chronos/13/gr/economy/facts/02.html
• http://valta-trifilias.blogspot.gr/2009/05/1895-1910.html
• http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=110103
• http://www.avgi.gr/article/709659/i-stafidiki-krisi-kai-oi-sunepeies-tis

 

Ιωάννης Καποδίστριας: ηγέτης ή τύραννος

του Κώστα Μονιού (Γ2)


      Ο Ιωάννης Καποδίστριας ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος γιατρός, διπλωμάτης και πολιτικός, ανήκε για πολύ καιρό στην υπηρεσία του τσάρου της Ρωσίας, Αλέξανδρου Α’. Γεννημένος στη Κέρκυρα από την Αδαμαντία και τον κόμη Αντώνιο-Μαρία Καποδίστρια ήρθε στην Ελλάδα για να αναλάβει τα χρέη του ως κυβερνήτης  της Ελλάδος, που εκλέχτηκε από την εθνοσυνέλευση της Τροιζηνίας (άνοιξη 1827), τον Ιανουάριο του 1828.               

 Ο Καποδίστριας  βρήκε μια τραγική κατάσταση, μια χώρα κατερειπωμένη και το λαό εξαθλιωμένο. Ληστές και πειρατές έλεγχαν μεγάλες περιοχές, ενώ ο αιγυπτιακός στρατός βρισκόταν στην Ν.Δ Πελοπόννησο και ο τουρκικός στην Στερεά Ελλάδα.    

Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετώπισε ήταν το οικονομικό, γιατί τα ταμεία του κράτους ήταν  άδεια. Έβαλε τις βάσεις για τη φορολογία και ίδρυσε την Εθνική Τράπεζα, προσφέροντας την  ατομική του περιουσία ως ιδρυτικό κεφάλαιο. Επίσης πήρε μέτρα για την ανάπτυξη της γεωργίας, και ίδρυσε γεωργική σχολή στην Τίρυνθα.

 Οργάνωσε τον πρώτο τακτικό στρατό του ελεύθερου κράτους (οχτώ τακτικά τάγματα από χίλιους άντρες το καθένα). Ίδρυσε στην Αίγινα ανώτερη σχολή στην οποία δίδαξαν διάσημοι λόγιοι της εποχής.  Ίδρυσε πολλά δημοτικά σχολεία και σχολή στην Αίγινα για την εκπαίδευση δασκάλων.

     Επίσης φρόντισε για τη διοικητική οργάνωση του κράτους. Διαίρεσε την Πελοπόννησο σε εννιά διοικητικά τμήματα και τα νησιά του Αιγαίου σε έξι και διόρισε έκτατους επιτρόπους για να τα κυβερνούν. Όρισε να έχουν δικαίωμα ψήφου για εκλογή τοπικών αρχόντων όλοι οι άντρες που έχουν συμπληρώσει το 25^ο έτος της ηλικίας τους και δικαίωμα να εκλέγονται όσοι έχουν συμπληρώσει το 35^ο. 
     Η διοίκηση του Καποδίστρια, όμως, είχε και πολλά αρνητικά. Επειδή ήταν οπαδός της «φωτισμένης δεσποτείας», δεν πίστευε στα φιλελεύθερα πολιτεύματα και γι’ αυτό κατέλυσε αμέσως την εθνοσυνέλευση της Τροιζηνίας που τον είχε εκλέξει ως κυβερνήτη και στη θέση της ίδρυσε γερουσία, τα μέλη της οποίας διόριζε ο ίδιος και η οποία ονομάστηκε «Πανελλήνιο». Έτσι δημιούργησε συγκεντρωτική εξουσία και κυβερνούσε αυταρχικά.
    Ο Ιωάννης Καποδίστριας αγαπούσε την πατρίδα του, και προσπάθησε να την βοηθήσει όσο περισσότερο μπορούσε για να βγει από την δύσκολη θέση που βρισκόταν και να γίνει ένα ελεύθερο κράτος που να στηρίζεται στον δικό του κρατικό μηχανισμό, και στην αναπτυσσόμενη οικονομία του, για να μπορέσει να αναπτυχθεί και να μεγαλουργήσει.
     Δούλεψε με ζήλο και θέρμη για να τα καταφέρει όσο καλύτερα μπορούσε. Με την δολοφονία του όμως ανακόπηκε το ανορθωτικό του έργο και η Ελλάδα έχασε έναν ικανό κυβερνήτη.                                                                                                                    
     Δεν μπορώ να πω με σιγουριά αν ήταν «τύραννος» γιατί θεωρώ πως ό,τι έκανε το έκανε με γνώμονα την αγάπη του για την πατρίδα, τους Έλληνες και στην προσπάθειά του να βοηθήσει το λαό όσο μπορούσε να ξεφύγει από την φτώχεια και τη μιζέρια που ζούσε. Ήθελε ελεύθερους Έλληνες να δουλεύουν, να μορφώνονται, να παλεύουν για το δίκαιό τους, να παλεύουν για την ελευθερία τους και να μάχονται για το εθνικό καλό.
     Δεν μπορώ να πω με σιγουριά αν ήταν ηγέτης δημοκρατικός, γιατί είχε συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στα χέρια του, ίσως γιατί φοβόταν τις αντιδράσεις των αντιπάλων του, φοβόταν ότι αν έδινε απόλυτη κυριαρχία στο λαό θα έχανε τη δύναμή του, θα έβρισκε πολλά εμπόδια και δεν θα μπορούσε να ολοκληρώσει το έργο του, το όραμά του για τη μεγάλη και ελεύθερη Ελλάδα που ήθελε και προσδοκούσε όλη του τη ζωή.
      Ο Ιωάννης Καποδίστριας για τους ιστορικούς ήταν ένας «τύραννος» που ίδρυσε ένα ουσιαστικά αστυνομικό κράτος, αντιμετωπίζοντας τις αντιδράσεις αγανάκτησης με εξορίες, με παραβίαση του απορρήτου της αλληλογραφίας, με περιορισμό της ελευθερίας του τύπου. Ο Καποδίστριας γι’ αυτούς άφησε παρακαταθήκη ένα μεγάλο γραφειοκρατικό και υδροκέφαλο ελληνικό κράτος που μας ταλαιπωρεί μέχρι και σήμερα.
      Εγώ βέβαια δεν είμαι ιστορικός, δεν έχω διαβάσει όλο το έργο του Καποδίστρια σε βάθος, αλλά από τα λίγα που διάβασα και με μια πολύ μικρή έρευνα που έκανα σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο κατέληξα ότι ήταν και τα δύο γι’ αυτό συμφωνώ με όσα έγραψε ο Νίκος Καζαντζάκης. Ήταν και τα δύο μα απάνω απ’ όλα είχε την ανώτατη τούτη αρετή που τον εξαγιάζει: αγνότητα. Αγνότητα ασκητική, πύρινη « Τούτη την υψηλή αγέλαστη αρετή θέλησα να τονίσω στην τραγωδία μου, αναμερίζοντας όλες τις εφήμερες πολιτικές και κοινωνικές ιδεολογίες της εποχής μας. Είδα τον άνθρωπο που στέκεται ορθός, άοπλος μπροστά στο χάος και το κοιτάζει. Και δε γυρίζει πίσω. Το εναντίον αντρειεύει, ζητάει το αδύνατο. Ποιο αδύνατο; Να βάλει τάξη στο χάος». Και όταν κατάλαβε πια πως όσο θα ζούσε, θα’ ταν μοναχά το σύνθημα του εμφύλιου σπαραγμού, τότε τράβηξε σεμνά, αποφασιστικά, χωρίς μεγάλα λόγια, με κάποια μάλιστα ανυπομονησία προς το θάνατο. Όχι γιατί αγαπούσε το θάνατο παρά αγαπούσε την Ελλάδα […]. Μηνύματα ήρθαν απανωτά να τον αντικόψουν από το μοιραίο δρόμο, μα αυτός ήσυχος, ξέροντας καλά το για πού και το γιατί, τράβηξε το αιματωμένο εκείνο πρωί της 27 Σεπτεμβρίου 1831, κατά την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, στο Ανάπλι, και σήκωσε τα χέρια: "Είμαι έτοιμος!"».

Πηγές:      

• http://www.kazantzakispublications.org/en/preview-book.php?bookid=47 [Νίκος Καζαντζάκης τίτλος βιβλίου: θέατρο Τραγωδίες με διάφορα θέματα]
•  http://www.blemilo.com/2011/02/blog-post_23.html
• Νέα εγκυκλοπαίδεια Τόμος 11 Ιωάννης Καποδίστριας

Η γραμμή παραγωγής (Henry Ford )

του Σταμάτη Λάμψα (Γ2)

Ο Henry Ford ήταν ένας από τις σημαντικότερες μορφές στην ιστορία του αυτοκινήτου που σηματοδότησε μια νέα εποχή στις προσωπικές μετακινήσεις και αργότερα στις εμπορικές μεταφορές. Το 1903 ιδρύει την Ford Motor Company˙ όμως η παραγωγή αυτοκινήτων περιοριζόταν σε μικρό αριθμό την ημέρα, αφού δυο-τρεις άνθρωποι ασχολούνταν με την παραγωγή ενός αυτοκινήτου από εξαρτήματα άλλων εταιριών.

Το 1913 ο  Henry Ford επινόησε για πρώτη φορα μια νέα κατασκευαστική διαδικασία μαζικής παραγωγής αυτοκινήτων. Η πρώτη κινητή γραμμή παραγωγής είχε στόχο την αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων που θα κατασκευάζονταν καθημερινά με όσο το δυνατό μικρότερο κοστος. 

Έτσι, τοποθέτησε τα υπό κατασκευή αυτοκίνητα σε κινούμενες θέσεις. Οι ομάδες εργατών παρέμεναν σταθερές και περνώντας τους τα αυτοκίνητα τοποθετούσε η καθεμία συγκεκριμένα εξαρτήματα, ώστε να ολοκληρωθεί η κατασκευή.

Οι μετακινούμενες μεταφορικές ταινίες του Henry Ford εφαρμόστηκαν αργότερα σε πολλές βιομηχανικές δραστηριότητες με αποτέλεσμα την κορύφωση της βιομηχανικής επανάστασης . Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας τύπος βιομηχανικών εργατών που πραγματοποιούσαν εξειδικευμένες επαναλαμβανόμενες εργασίες. Το παραπάνω μοντέλο δουλειάς είχε αρνητικές συνέπειες στους εργαζομένους, αφού η επανάληψη της εργασίας τούς δημιουργούσε τεράστιες πιάσεις και ψυχικές καταπονήσεις.

Στη συνέχεια ο Ford εφάρμοσε πειραματικά νέες τεχνικές επιμερίζοντας και απλοποιώντας την παραγωγική διαδικασία. Για να ελαχιστοποιήσει το εξειδικευμένο προσωπικό χρησιμοποίησε ανταλλακτικά εύκολης συναρμολόγησης από ανειδίκευτους εργάτες. Παράλληλα, βελτίωσε τον τρόπο μετακίνησης των αυτοκινήτων με ταινίες και γλίστρες ειδικά διαμορφωμένες.  

Η σημαντικη αυτή επινόηση του Henry Ford βασισμενη στο συνδυασμό ακρίβειας, ροής και ταχύτητας δημιούργησε μια σημαντική επανάσταση στη μαζική παραγωγή αυτοκινήτων με αποτέλεσμα για τον τελικό καταναλωτή τη μείωση του κόστους των αυτοκινήτων κάνοντάς τα προσιτά ακόμη και στον απλό πολίτη.

Η καινοτομία του Henry Ford εντάσσεται χρονικά στην εποχή της λεγόμενης Μαζικής Παραγωγής μεγάλης κλίμακας και ταχύτητας (1880-1920). Την εποχή αυτή γεννήθηκε το επάγγελμα του Διευθυντή παραγωγής στη βιομηχανία.

Πηγή: http://www.ford.gr/

Η γένεση κι εξέλιξη του μπαλέτου

των Αφροδίτης Παπαθανασίου (Γ2) και Φρειδερίκης Μουστάκα (Γ2)

Αρχικά το μπαλέτο ξεκίνησε από την Ιταλία, από όπου προέρχεται και η ονομασία του ballare (ballet) που σημαίνει χορεύω  τον 15^ο αιώνα, κι έπειτα τον 17^ο αιώνα κορυφώθηκε στη Γαλλία στην εποχή του Louis XIV. Γι’ αυτό άλλωστε και οι περισσότερες λέξεις του προέρχονται από τη Γαλλία. Την ερμηνεία των ρόλων την είχαν άνδρες χορευτές και μεταμφιέζονταν σε γυναίκες, όταν χρειαζόταν.

Μετά το 1708 την ερμηνεία των ρόλων την έπαιρναν και άνδρες και γυναίκες. Από τότε έχει διαμορφωθεί ως ένα απαιτητικό τεχνικά και δύσκολο είδους χορού, γιατί θέλει αυτοσυγκέντρωση και σωστή στάση του σώματος. Οι στολές των χορευτριών ήταν υπερφορτωμένες και διακοσμημένες, με μακριές φούστες και ψηλοτάκουνα παπούτσια για να επιτρέπουν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, σε αντίθεση με τους άντρες που ήταν υποχρεωμένοι να φοράνε κολάν. Έπειτα τα τακούνια αντικαταστάθηκαν από παπούτσια χωρίς τακούνι για περισσότερη ευκολία.

Η Μπαλαρίνα του Degas στο Musee d'Orsay

Στη συνέχεια τον 18^ο αιώνα εμφανίστηκαν οι βασικές αρχές του ballet d’ action από τον Jean Georges Noverre. Μετά ακολούθησε η «Ρομαντική Περίοδος» όπου ρυθμιζόταν κυρίως από γυναίκες και έτσι οι παραστάσεις αντικαταστάθηκαν με ιστορίες αγάπης ή παραμύθια για πρώτη φορά. Τότε, κάθε πρίμα μπαλαρίνα καλούνταν να εκτελέσει δύσκολες τεχνικές στις πουέντ (en pointes). Επίσης οι μακριές φούστες αντικαταστάθηκαν με tutu (κοντό φόρεμα από λευκό τούλι που αφήνει εκτεθειμένους τους μηρούς) για μεγαλύτερη ευκολία των κινήσεων.

Μετά το 1850 υπήρξε μία μικρή πτώση του μπαλέτου, αλλά κορυφώθηκε στη Ρωσία με παραγωγή θεατρικών παραστάσεων όπως «Η λίμνη των κύκνων» ή ακόμα και «Ο καρυοθραύστης» με μεγάλη επιτυχία. Σύντομα το μπαλέτο εξαπλώθηκε και σε άλλες χώρες με περαιτέρω αλλαγές.

Συνοδεύεται πάντα από κλασική μουσική ενώ πολλοί συνθέτες έχουν γράψει μουσικά κομμάτια ειδικά γι’ αυτό, όπως ο Mozart, ένας από τους πιο διάσημους συνθέτες κλασικής μουσικής. Θα λέγαμε ότι στις μέρες μας χρειάζεται πολυετή εξάσκηση για να φτάσει στην τελειότητα -πράγμα το αδύνατο. Τα βήματα και οι κινήσεις του καθορίζονται από επαγγελματίες χορογράφους μετά από πολλές επαναλήψεις για τη σωστή ροή της χορογραφίας.

Πηγή: Wikipedia

Το κρυφό σχολειό: Μύθος ή πραγματικότητα;

του Γιάννη Ξεκούκη (Γ2)

Με τον όρο «κρυφό σχολειό», εννοούμε την κρυφή και απαγορευμένη διδασκαλία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας,  σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος, στις οποίες οι Τούρκοι είχαν απαγορεύσει την εκπαίδευση.

Το κρυφό σχολειό. Ν. Γύζης (Πηγή: WIkipedia)

 

    Υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που πιστεύουν ότι το κρυφό σχολειό υπήρξε και δεν ήταν απλά  ένας θρύλος ή ένας μύθος.  Έχουν πολλά επιχειρήματα πάνω στα οποία στηρίζουν την γνώμη τους.  Στηρίζονται πάνω σε βασικές μαρτυρίες ανθρώπων οι οποίοι ζούσαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ή σε απόψεις σημερινών φιλολόγων. Σύμφωνα με αυτές, οι Τούρκοι κατέτρεχαν και τις εκκλησίες και τα σχολεία των ορθοδόξων, καθώς μέσα από αυτά δυνάμωνε το πάθος των Ελλήνων για την ελευθερία.  Επίσης, ανέφεραν ότι τα κρυφά σχολειά υπήρχαν σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας, όπως η Κρήτη και η Πελοπόννησος, στις οποίες υποστηρίζουν ότι είχαν ιδρυθεί περίπου 25 κρυφά σχολειά.

    Για κάποιους, όμως, το κρυφό σχολειό δεν υπήρξε ποτέ. Σίγουρα και αυτοί έχουν τα δικά τους επιχειρήματα.  Σύμφωνα με αυτά, δεν έχουμε καμία πληροφορία ή απόδειξη από ανθρώπους εκείνης της εποχής για την ύπαρξή τους.  Ισχυρίζονται ότι οι Τούρκοι δεν απαγόρευσαν ποτέ την εκπαίδευση και δεν έκλεισαν κανένα σχολείο, ούτε εμπόδισαν την δημιουργία νέων σχολείων.  Κατά την γνώμη τους, οι αιτίες για την γέννηση του μύθου του κρυφού σχολειού είναι δύο: α) για να καταδειχθεί η βαρβαρότητα των Τούρκων κατακτητών και β) για να αναδειχθεί ο ρόλος της εκκλησίας στην πνευματική αναγέννηση του έθνους.

    Σχετικά με το τραγούδι με τίτλο «φεγγαράκι μου λαμπρό», οι υποστηρικτές του κρυφού σχολειού μας λένε ότι είναι ένα τραγούδι το οποίο γράφτηκε  εκείνη την εποχή και σχετίζεται άμεσα με την ύπαρξή του.  Αντιθέτως, οι άνθρωποι που θεωρούν ότι το κρυφό σχολειό ήταν ένας μύθος, υποστηρίζουν ότι αυτό το τραγούδι σύμφωνα με την γραπτή παράδοσή του, δεν συσχετίστηκε από κανέναν από τους συλλογείς, με το θέμα του κρυφού σχολειού.

   Εγώ πιστεύω ότι το κρυφό σχολειό  λειτουργούσε στην πραγματικότητα και ότι δεν είναι απλά ένας μύθος, γιατί έχουμε στα χέρια μας πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν την ύπαρξή του. Η λογική μου μου υπαγορεύει ότι κανένας κατακτητής δεν επιθυμεί την πνευματική αναγέννηση της κατακτημένης χώρας, καθώς μέσα από αυτή σίγουρα θα υπάρχει αντίδραση απέναντι στην σκλαβιά την οποία υφίσταται αυτή η χώρα και ενδυνάμωση του πάθους για απελευθέρωση.

Πηγή: Κόκκινος, Γ. (1998). Διδακτικές προσεγγίσεις στο μάθημα της Ιστορίας. Μεταίχμιο: Αθήνα.

Η άλωση της Βαστίλης

του Μανόλη Σηφάκη (Γ3)

Η Βαστίλη  ήταν φρούριο με οκτώ πύργους που χτίσθηκε το 1370, κατά τη διάρκεια του  πολέμου. Σε κρατική φυλακή τη μετέτρεψε ο Ρισελιέ, και από τότε είχε διατηρήσει κάποιον αριστοκρατικό χαρακτήρα. Μπορούσε να έχει μόνο 42 φυλακισμένους, οι οποίοι έμεναν σε ξεχωριστά κελιά ο καθένας και ήταν κατά κανόνα μόνο ευγενείς. Η Βαστίλη ήταν από τον 17ο αιώνα φυλακή ποινικών κρατουμένων. Οποιοσδήποτε πήγαινε ενάντια στον βασιλιά φυλακιζόταν και επίσης  όταν τελείωσε  η άλωση, υπήρχαν ελάχιστοι  κρατούμενοι.

Οι ταραχές  ξεκίνησαν όταν έγινε γνωστό ότι ο βασιλιάς ενέκρινε  τη μετακίνηση ελβετικών και γαλλικών ομάδων στις Βερσαλλίες κι απέλυσε τον αγαπητό στο λαό Υπουργό Οικονομικών Ζακ Νεκέρ. Οι Παριζιάνοι εξοργισμένοι οπλίστηκαν και με γρήγορους ρυθμούς άρχισαν την επανάσταση κατά του βασιλιά. Περίπου επτά χιλιάδες πολίτες εξεγέρθηκαν  και πήραν ως σύμβολο για την επιτυχία τους το κεφάλι του αρχηγού της φυλακής. Ταυτόχρονα ο βασιλιάς  επανέφερε τον Νεκέρ στην εξουσία. Στις 17 Ιουλίου επισκέφτηκε το Παρίσι και έβαλε στο καπέλο του την μπλε-κόκκινη-άσπρη κονκάρδα που συμβολίζει το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη». Τα τρία αυτά χρώματα έγιναν το εθνικό σύμβολο της Γαλλίας  αργότερα με αυτά τα χρώματα συμβολιζόταν η  γαλλική σημαία.

Τέλος ο Λουδοβίκος αρνήθηκε και πάλι να αποδεχθεί τις αποφάσεις της συνέλευσης και η νέα σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Στις 5 Οκτωβρίου πλήθη λαού μαζεύτηκαν  στα βασιλικά ανάκτορα των Βερσαλλιών και τα κατέλαβαν.

Πηγή: wikipedia

Οι Δικτατορίες του 20ου αι. στην Ευρώπη

των Τάσου Ταμπάκου (Γ3) & Γιώργου Φουρνάρη (Γ3)

Δικτατορία είναι το πολίτευμα εκείνο όπου τα ηνία της χώρας αναλαμβάνει ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων με τη βία και ασκεί την εξουσία χωρίς να ενδιαφέρεται να τηρήσει τους νόμους ή το σύνταγμα. Οι πολίτες δεν έχουν βασικά δικαιώματα λόγου και ελευθερίας˙ όλα ελέγχονται από το απολυταρχικό καθεστώς.

Η Δικτατορία δεν είναι κάτι καινούργιο. Η αρχαία Ρώμη είναι το πρώτο κράτος όπου σε περιπτώσεις μεγάλης ανάγκης εξέλεγαν ένα πρόσωπο, κάποιον ισχυρό στρατηγό, ο όποιος συγκέντρωνε όλες τις εξουσίες και έπαιρνε τον τίτλο του δικτάτορα. Η θητεία του ήταν μόνο έξι μήνες και στη συνέχεια οι εξουσίες επέστρεφαν στους υπάτους, τη Σύγκλητο και το λαό. Υπήρξαν όμως και περιπτώσεις που κάποιοι έμειναν ισόβιοι δικτάτορες.

Η δικτατορία με τη σημερινή της σημασία εμφανίζεται στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Δε διαφέρει και πολύ από το πολίτευμα της αρχαίας Ρώμης, δηλαδή κάποιο πρόσωπο συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και κυβερνάει το κράτος με απολυταρχικό τρόπο. Όλα ελέγχονται από τα όργανα του καθεστώτος. Οι εφημερίδες και όλα τα μέσα ενημέρωσης λογοκρίνονται, δεν υπάρχουν κόμματα και εκλογές, κάθε αντίσταση πνίγεται πολλές φορές στο αίμα για παραδειγματισμό. Οι λόγοι για τους οποίους επιβάλλεται μια δικτατορία είναι πολλοί˙ συνήθως σε εποχές πολιτικής αναταραχής κάποιο στρατιωτικό ή πολιτικό πρόσωπο κινούμενο από τις προσωπικές του φιλοδοξίες ή την απόλυτη πεποίθησή του ότι βοηθάει τη χώρα του παίρνει την εξουσία. Άλλοτε πάλι η δύσκολη οικονομική κατάσταση μιας χώρας την οδηγεί σε τέτοιες λύσεις.

Η Ευρώπη είναι και αυτή μια ήπειρος που στον 20ο αιώνα πολλά κράτη της υπέφεραν από δικτατορικά καθεστώτα. Παρακάτω αναφέρονται οι χώρες τις Ευρώπης όπου εγκαταστάθηκε δικτατορικό καθεστώς, η διάρκεια και ο δικτάτορας.

   ΧΩΡΑ            ΔIAPKEIA         ΔIKTATOPAΣ   

Ουγγαρία        1920 - 1944     Ναύαρχος Horthy      

Ουγγαρία        8/9.6.1923 - 1944       Αλεξάντερ Σάκων Βασιλιάς Mπόρις

Ιταλία  28.10.1922 - 1943       Mπενίτο Mουσολίνι   

Γερμανία         30.1.1933 - 1945         Aδόφλος Xίτλερ          

Αυστρία           1933 -1934      Eνγκελμπερτ Nτόλφους         

Iσπανία           23.9.1923 - 20.1.1930 Στρατηγός Πρίμο ντε Pιβέρα 

1936 - 1975     Στρατηγός Φράνκο     

Πορτογαλία     1926    Στρατηγός Gomes da Costa   

1932-1975       Antonio Salazar de Oliveir

Φιλανδία         1930   Aυταρχική διακυβέρνηση από το αντικομμουνιστικό αγροτικό κίνημα "Lappo".

1931    Svinhufvud       Eνεργοποίηση των μηχανισμών έκτακτης ανάγκης, κατάργηση των κοινοβουλευτικών θεσμών.

1932               Aποτυχημένο πραξικόπημα του "Lappo".

1933               Ηττα του "Lappo" στις εκλογές.

Tουρκία           29.10.1923 - 1938       Mουσταφά Kεμάλ      

Aλβανία           1925 -1940      Aχμέτ Zόγου

Πολωνία          12.5.1926 - 1939         Στρατάρχης Iωσήφ Πιλσούντσκι       

Pουμανία        9.6.1930 - 1941           Βασιλιάς Kάρολος B'   .

Γιουγκοσλαβία            1929 - 1931     Βασιλιάς Aλέξανδρος 

Λιθουανία       1929 - 1940     Antonas Smetona        .

Λεττονία          1934 - 1940     Karlis Ulmanis

Eσθονία           1934 - 1940     Konstantin Pats          

1925 - 1926 Θεόδωρος Δ. Πάγκαλoς

Eλλάδα            4.8.1936 - 1941           Στρατηγός Iωάννης Mεταξάς

         21.4.1967 -23.7.1974     Γεώργιος Παπαδοπουλος

Η τελευταία δικτατορία που επιβλήθηκε στην Ελλάδα, γνωστή και ως "επταετία " (διήρκεσε όπως αναφέρεται και παραπάνω από το 1967 μέχρι το 1974, δηλαδή επτά χρόνια) λέγεται και χούντα των συνταγματαρχών. Από τις πρώτες δικτατορίες ήταν αυτή του Μουσολίνι στην Ιταλία, στο μοντέλο του οποίου βασίστηκαν στην πορεία τα φασιστικά καθεστώτα σε Ευρώπη και Ασία. Ωστόσο, το φαινόμενο της δικτατορίας άνθισε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς στο Δυτικό κόσμο, η πλειοψηφία των χωρών βίωσε την εμπειρία ενός δικτατορικού καθεστώτος. Μάλιστα, στην Ισπανία, την Πορτογαλία τα καθεστώτα αυτά κατάφεραν να διατηρηθούν για πολλές δεκαετίες, καταπνίγοντας κάθε φωνή αντιπολίτευσης, διαμαρτυρίας και δημοκρατίας. Η δυτική Ευρώπη απαλλάχθηκε από τα τελευταία δικτατορικά καθεστώτα μόλις τη δεκαετία του 1970. Στην Ευρώπη σήμερα δεν έχουμε σε κανένα κράτος δικτατορικό καθεστώς. Η Τουρκία έχοντας διαλύσει τα περισσότερα παλαιά κόμματα έχει καταφέρει να περιορίσει το λεγόμενο βαθύ κράτος. Τα τελευταία χρόνια ειδικά μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης οι δικτατορίες η μία μετά την άλλη άρχισαν να γκρεμίζονται.

Εύκολα γεννιέται το ερώτημα γιατί δεν υπάρχουν δικτατορίες πλέον στην Ευρώπη. Έγιναν όλοι ξαφνικά δημοκράτες; Δεν υπάρχουν πια φιλόδοξοι και παρανοϊκοί άνθρωποι στην εποχή μας που να θέλουν να κυβερνήσουν ένα κράτος με τη δική τους λογική ή η πολιτική κατάσταση των χωρών της Ευρώπης είναι τόσο ομαλή που δεν υπάρχει λόγος για τέτοιου είδους λύσεις; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη˙ έχουμε περάσει σε μια νέου είδους δικτατορία στις μέρες μας πιο νόμιμη χωρίς όπλα και με την ψήφο μάλιστα του κάθε λαού της Ευρώπης. Υπερχρεώνουν, λοιπόν, τα φτωχά κράτη και τους πολίτες τους τα πλούσια και δυνατά κράτη όπως συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δίνοντάς τους δάνεια, τα οποία δεν μπορούν να ξεπληρώσουν και έτσι τους έχουν για γενιές ολόκληρες δούλους και κάτω από τα δεσμά μιας στυγνής δικτατορίας. Οι πολίτες ενός κράτους υπερχρεωμένου, άνεργοι, χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, χωρίς ικανούς πολιτικούς να τους καθοδηγούν είναι δέσμιοι των τραπεζών και των δανειστών. Δεν χρειάζεται ένας δικτάτορας πια να τους κρατάει υποταγμένους˙ από μόνοι τους είναι ανήμποροι να αντιδράσουν και να σηκώσουν κεφάλι.

Εμείς οι νέοι άνθρωποι πρέπει να βρούμε ένα τρόπο να αντιδράσουμε σε όλα αυτά, γιατί τα επόμενα χρόνια εμείς θα υποστούμε τις συνέπειες.

ΠΗΓΗ: http://www.pentapostagma.gr/2011/01/blog-post_6624.html#ixzz2l0DRUAHi

ideopigi.blogspot.com
Εφημερίδα Καθημερινή