Το κρυφό σχολειό: Μύθος ή πραγματικότητα;

του Γιάννη Ξεκούκη (Γ2)

Με τον όρο «κρυφό σχολειό», εννοούμε την κρυφή και απαγορευμένη διδασκαλία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας,  σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος, στις οποίες οι Τούρκοι είχαν απαγορεύσει την εκπαίδευση.

Το κρυφό σχολειό. Ν. Γύζης (Πηγή: WIkipedia)

 

    Υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που πιστεύουν ότι το κρυφό σχολειό υπήρξε και δεν ήταν απλά  ένας θρύλος ή ένας μύθος.  Έχουν πολλά επιχειρήματα πάνω στα οποία στηρίζουν την γνώμη τους.  Στηρίζονται πάνω σε βασικές μαρτυρίες ανθρώπων οι οποίοι ζούσαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ή σε απόψεις σημερινών φιλολόγων. Σύμφωνα με αυτές, οι Τούρκοι κατέτρεχαν και τις εκκλησίες και τα σχολεία των ορθοδόξων, καθώς μέσα από αυτά δυνάμωνε το πάθος των Ελλήνων για την ελευθερία.  Επίσης, ανέφεραν ότι τα κρυφά σχολειά υπήρχαν σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας, όπως η Κρήτη και η Πελοπόννησος, στις οποίες υποστηρίζουν ότι είχαν ιδρυθεί περίπου 25 κρυφά σχολειά.

    Για κάποιους, όμως, το κρυφό σχολειό δεν υπήρξε ποτέ. Σίγουρα και αυτοί έχουν τα δικά τους επιχειρήματα.  Σύμφωνα με αυτά, δεν έχουμε καμία πληροφορία ή απόδειξη από ανθρώπους εκείνης της εποχής για την ύπαρξή τους.  Ισχυρίζονται ότι οι Τούρκοι δεν απαγόρευσαν ποτέ την εκπαίδευση και δεν έκλεισαν κανένα σχολείο, ούτε εμπόδισαν την δημιουργία νέων σχολείων.  Κατά την γνώμη τους, οι αιτίες για την γέννηση του μύθου του κρυφού σχολειού είναι δύο: α) για να καταδειχθεί η βαρβαρότητα των Τούρκων κατακτητών και β) για να αναδειχθεί ο ρόλος της εκκλησίας στην πνευματική αναγέννηση του έθνους.

    Σχετικά με το τραγούδι με τίτλο «φεγγαράκι μου λαμπρό», οι υποστηρικτές του κρυφού σχολειού μας λένε ότι είναι ένα τραγούδι το οποίο γράφτηκε  εκείνη την εποχή και σχετίζεται άμεσα με την ύπαρξή του.  Αντιθέτως, οι άνθρωποι που θεωρούν ότι το κρυφό σχολειό ήταν ένας μύθος, υποστηρίζουν ότι αυτό το τραγούδι σύμφωνα με την γραπτή παράδοσή του, δεν συσχετίστηκε από κανέναν από τους συλλογείς, με το θέμα του κρυφού σχολειού.

   Εγώ πιστεύω ότι το κρυφό σχολειό  λειτουργούσε στην πραγματικότητα και ότι δεν είναι απλά ένας μύθος, γιατί έχουμε στα χέρια μας πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν την ύπαρξή του. Η λογική μου μου υπαγορεύει ότι κανένας κατακτητής δεν επιθυμεί την πνευματική αναγέννηση της κατακτημένης χώρας, καθώς μέσα από αυτή σίγουρα θα υπάρχει αντίδραση απέναντι στην σκλαβιά την οποία υφίσταται αυτή η χώρα και ενδυνάμωση του πάθους για απελευθέρωση.

Πηγή: Κόκκινος, Γ. (1998). Διδακτικές προσεγγίσεις στο μάθημα της Ιστορίας. Μεταίχμιο: Αθήνα.