Από το μαθητή του Γ3, Μωραΐτη Φώτη
Ο Τζον Λοκ γεννήθηκε το 1632 στο Σόμερσετ και πέθανε το 1704 στο Λονδίνο. Ήταν Άγγλος φιλόσοφος. Γραμματέας του λόρδου Άσλεϊ, εξασφάλισε τη φιλία του, η οποία τον βοήθησε να γίνει δεκτός στους ανώτερους κύκλους της κοινωνίας του Λονδίνου. Όταν ο Σάφτσμπερι έπεσε στη δυσμένεια του βασιλιά Κάρολου Β΄, ο Λοκ έφυγε για τη Γαλλία, όπου έζησε περίπου τέσσερα χρόνια. Επέστρεψε στην Αγγλία, μόλις ο Σάφτσμπερι ανέκτησε τη βασιλική εύνοια, αλλά όταν ο προστάτης του κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, αναγκάστηκε πάλι να φύγει, και αυτήν την φορά για την Ολλανδία, όπου έλαβε ενεργό μέρος στην προετοιμασία της εκστρατείας του Γουλιέλμου της Οράγγης, η οποία προκάλεσε την πτώση του βασιλικού οίκου των Στάνταρτ. Μετά την επιστροφή του στην Αγγλία, το 1689, έγινε ο πνευματικός εκπρόσωπος και ο φιλοσοφικός υπερασπιστής του νέου φιλελεύθερου καθεστώτος που επιβλήθηκε μετά την Ένδοξη Επανάσταση.
Κύριο έργο του είναι το Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση. Αξιόλογα είναι επίσης τα έργα του: Δύο πραγματείες περί διακυβέρνησης (1960), Σκέψεις για εκπαίδευση (1693), Η μελέτη περί της λογικότητας του Χριστιανού (1695), οι επιστολές περί ανεξιθρησκίας (1689,1690,1692) και διάφορα μικρότερα έργα όπως: Περί νομίσματος, Περί τόκου, Περί εμπορίου κ.ά.
Ο βασικός χαρακτήρας του εμπειρισμού του Λοκ είναι η αναγνώριση ότι η φιλοσοφία πρέπει να κινείται μέσα στο περιβάλλον των συγκεκριμένων προβλημάτων που αφορούν τον άνθρωπο, εξακριβώνοντας σε κάθε επίπεδο τα όρια και συγχρόνως τις πραγματικές δυνάμεις που διατίθενται για τη λύση τέτοιων προβλημάτων. Η επιφυλακτική και πρακτική αυτή στάση, που στηριζόταν στην εμπειρία, χαρακτηρίζει το σύνολο της σκέψης του Λοκ, τόσο στο γνωσιολογικό επίπεδο όσο και στο πολιτικό, θρησκευτικό και παιδαγωγικό επίπεδο. Σκοπός του Δοκιμίου για την ανθρωπινή νόηση είναι να δώσει ένα είδος φυσικής ιστορίας της ανθρώπινης ψυχής, αναζητώντας την καταγωγή, την βεβαιότητα και την έκταση των γνώσεών μας. Ο Λοκ αντλεί από τον Ντεκάρ (Καρτέσιο) την αφετηρία της γνωσιολογικής προσπάθειάς του, από το γεγονός δηλαδή ότι αντικείμενο της γνώσης είναι η «ιδέα». Σκέπτομαι και έχω ιδέες είναι το ίδιο πράγμα. Αλλά ακριβώς γι’ αυτό ο Λοκ δεν μπορεί να δεχτεί ότι υπάρχουν ιδέες στην ανθρωπινή ψυχή που είναι παρούσες χωρίς να έχουν περάσει από τη σκέψη. Το να έχει κάνεις μια ιδέα ταυτίζεται, σύμφωνα με τον Λοκ, με την επίγνωση της ιδέας αυτής σε μια δεδομένη στιγμή. Του ήταν επομένως αδύνατο να πιστέψει, όπως όσοι πίστευαν στην θεωρία των έμφυτων ιδεών, στην ύπαρξη ιδεών που μένουν ασυνείδητες και λησμονημένες μέσα στην ψυχή μας. Οι ιδέες, αντίθετα, προέρχονται αποκλειστικά από την εμπειρία, δεν είναι δηλαδή καρπός δημιουργικού αυτοματισμού της ανθρώπινης νόησης αλλά μάλλον της παθητικότητας ή της δεκτικότητάς της έναντι του κόσμου.
Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Δομή
